Horlama ve Uyku Apnesi Nedir?
Solunum sırasında göğüs kafesimizin genişlemesi ve diyaframımızın kasılması ile akciğerlerimize doğru vakum yaparak çektiğimiz hava solunum yolu boyunca cidarlarda çekilme etkisi oluşturmakta ve bu etkiye bağlı olarak hava yolunun dar olduğu bölgelerde yumuşak dokuların gevşek olması durumunda karşılıklı mukoza yüzeyleri birbirine temas edebilmektedir. Uyku sırasında solunum kanalı çevresindeki kasların da gevşemesi ile hava yolunun dar bölgelerinde karşılıklı duvarlardaki mukozanın titreşim sonucu çarpışması horlama sesini oluşmaktadır. Solunum sırasında hava yolları cidarında oluşan vakum etkisine bağlı olarak hava pasajının çökerek daralması sonucunda solunum azalmakta hatta kanalın tamamen kapanması ile solunum durabilmektedir.
Burun ve ağız solunumunun 10 saniyeyi geçecek şekilde durması ”apne“, uyku esnasında bir saat boyunca gözlenen apne sayısı ise “apne indeksi” olarak isimlendirilmektedir. Hava akımında%30-50 oranındaki azalmanın 10 saniyeden uzun sürmesi hali, solunum hareketinin azalması ya da kandaki Oksijen doygunluğunun (O2 saturasyonu) azalması ya da bu nedenle oluşan uyanmalar hipopne olarak ifade edilmektedir.
Uykuda solunum durması hastalığının ciddiyetinin saptanmasında en fazla kullanılan değer olan RDI (RespiratoryDisturbance Index) ya da apne-hipopne indeksi (AHİ) bir saatte oluşan apne ve hipopne sayılarının toplamıdır. Ancak son yıllarda özellikle hipopne durumunun tanımındaki değişik yaklaşımlar nedeni ile hastalığın ciddiyetini belirlemede Apne Hipopne İndeksi’nden çok uyku sırasında kan oksijen doygunluğunda meydana gelen azalma miktarı ve bu azalmanın süresi daha fazla dikkate alınmaya başlamıştır.
KBB branşını ilgilendiren uyku bozuklukları basit horlama, üst solunum yolu direnç (rezistans) sendromu ve obstrüktif uyku apnesi sendromudur.
Basit Horlama
- AHİ’nin beşin altında olduğu,
- Uyku esnasında kandaki Oksijen doygunluğunun (saturasyon) hep %90’ın üzerinde seyrettiği
- Nefes alma esnasında yemek borusunda ölçülen basıncın –10 cm su seviyesinin altına düşmediği hastalarda basit horlamadan bahsedilmektedir.
Üst Solunum Yolu Direnç (Rezistans) Sendromu
- AHİ saatte beşin altında,
- Oksijen doygunluğu %90’ın üzerinde seyrederken
Yemek borusunda ölçülen basıncının -10 cm su değerinin altına düşmesi halinde üst solunum yolu direnç sendromundan bahsedilir. Bu hastalarda horlamanın yanı sıra uyanma periyotlarında ve diaframda elektrik aktivitesinde artma vardır.
Obstrüktif uyku apnesi sendromu (OSAS)
- AHİ’nin beşin üzerinde olması ve
- Oksijen doygunluğunun %90’ın altında seyretmesi ile tanımlanır.
Uyku apnesi; apne (solunumun 10 saniyeden fazla tam durması) indeksine göre;
Apne indeksi
- 5-20 arasında ise hafif
- 20-40 arasında ise orta
- 40’ın üzerinde ise ağır uyku apnesi olarak değerlendirilir.
Bu hastalarda apnenin yanı sıra hipopnenin de önemli olması sınıflandırmada apne ve hipopne sayılarının toplamı olan Apne Hipopne indeksinin (AHİ) kullanılmasını daha anlamlı kılmaktadır. Buna göre, Apne Hipopne İndeksi: 5-30 arasında ise hafif, 30-50 arasında ise orta ve 50 den yüksekse ağır bir uyku apnesinden bahsedilir.
Kan Oksijen doygunluğu: %85’in altına düşerse orta derecede, %60’ın altına düşerse ağır derecede apnesi söz konusu olur.