Genel Tanıtım
Solunum yetmezliği, akciğerlerin vücudun ihtiyacı olan oksijeni almada veya vücudun ürettiği karbondioksiti dışarı vermekte yetersiz kalmasıdır. Biriken karbondioksitin etkisiyle kan ve diğer vücut sıvıları fazla asitli bir hale gelir, bu nedenle solunum yetmezliği solunumsal asidoz (asitlenme) olarak adlandırılabilir.
İki tip solunum yetmezliği vardır:
- Tip I (Hipoksemik) Solunum Yetmezliği: kan dolaşımındaki oksijen eksikliğini ifade eder.
- Tip II (Hiperkapnik) Solunum Yetmezliği: kan dolaşımındaki fazla karbondioksit nedeniyle ortaya çıkar.
Bu iki durum beraber de görülebilmektedir. Her ikisi de ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.
Nedenleri
Tip I solunum yetmezliğine neden olan kimi durumlar aşağıdaki gibidir:
- KOAH, astım, zaatüre, bronşiektazi, pnömotoraks gibi akciğer hastalıkları
- Akciğer ödemi (pulmoner ödem)
- Obezite
- Koronavirüs
Tip II solunum yetmezliğine neden olabilecek kimi durumlar ise şunlardır:
- KOAH, ciddi astım gibi akciğer hastalıkları
- Zehirlenmeler (ilaç vb.)
- Kimi kas hastalıkları
- Beyin ve omurilik hasarları
- Akciğer ödemi
Belirtiler
Solunum yetmezliği belirtileri, kan dolaşımında yetersiz oksijen veya aşırı karbondioksit bulunmasına bağlı olarak ortaya çıkar. Aşağıdaki gibi bulgular ortaya çıkabilir:
- Nefes darlığı
- Siyanoz (özellikle ağız, göz ve tırnak çevresinde ciltten mavimsi bir renk)
- Hızlı kalp atışı
- Öksürük veya hırıltı
- Şiddetli baş ağrısı
- Soluk hızında artış
- Kafa karışıklığı veya oryantasyon bozukluğu
- Kas seğirmeleri
- Yüksek tansiyon
- Baş ağrısı
- Uykuluk ve uyşukluk
- Aritmi (düzensiz kalp atışı)
- Nöbet
- Bayılma
- Panik atak
Tanı Yöntemleri
Fizik muayene ile solunum yetmezliği şüphesinin oluşmasının ardından tanıyı kesinleştirmek ve solunum yetmezliğine neden olan durumu tespit etmek için aşağıdaki gibi kimi tetkikler yapılabilir:
Arteryal kan gazı
Bu tetkikle kandaki kimi minerallerin miktarı ile kandaki asitlik dengesine ve kanın oksijenlenmesine bakılır.
Kan tetkiki
Anemi (kanda oksijen-karbondioksit taşıyan hücrelerin azlığı) gibi dokuların oksijenlenmesini azaltan hastalıkların tespiti veya polisitemi (kan hücrelerinin normalden fazla olması) gibi solunum yetmezliğinin uzun süredir varolduğunu gösteren hastalıkların tespiti için kullanılabilir.
Akciğer röntgeni
Solunun yetmezliğine sebep olabilecek akciğer hastalıklarının tespitinde kullanılır
Bilgisayarlı tomografi
Akciğerlerin anatomisinin (şekil ve yapısının) daha detaylı incelenmesinde rol oynar.
Solunum fonksiyon testleri
Solunum yetmezliğine neden olabilecek KOAH, astım gibi hastalıkların tespiti için kullanılabilir.
Tedavi Yöntemleri
Solunum yetmezliği tedavisi genellikle altta yatan nedenin ortadan kaldırılmasıyla mümkündür. Öncelikle, sigara kullanan kişilerin bu alışkanlıklarını terketmesi gerekir.
Diğer tedaviler şunlardır:
Hava yolu tıkanıklığını en aza indirecek ilaçlar
Bronkodilatör adı verilen ve genelde fısfıs-sprey şeklinde olan ilaçlar solunumu kolaylaştırmak için havayollarının açılmasına yardımcı olabilir.
Oksijen tedavisi
Oksijen seviyeleri çok düşük olan kişiler için evde kullanabilecekleri, portatif oksijen tedavisi gerekli olabilir.
Non-invazif (invazif olmayan) ventilasyon
Yüze yerleştirilen bir maske vasıtasıyla hastaya hava verilerek solunum hareketlerinin yaptırılmasıdır.
Mekanik ventilasyon
Bu, hastaların bir entübasyon tüpü (ağız yoluyla akciğerin hava borularına yerleştirilen bir tüp) veya trakeostomi tüpü (gırtlak bölgesinde cerrahi bir deliğe yerleştirilen tüp) hastanın solunumunun sağlanmasıdır.